Η Αθέμιτη Διόγκωση του Ελλείμματος 2009 με 18,214 δισ. ευρώ λόγω ΔΕΚΟ

Ζωή Γεωργαντά

Καθηγήτρια Εφαρμοσμένης Οικονομετρίας και Παραγωγικότητας

Πανεπιστημίου Μακεδονίας Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών

τέως Μέλος του Συμβουλίου της ΕΛΣΤΑΤ

μετά από έγκριση της Διάσκεψης των Προέδρων της Βουλής των Ελλήνων

16 Σεπτεμβρίου 2012

Το έλλειμμα του κρίσιμου έτους 2009 διογκώθηκε με 18,214 δισεκατ. ευρώ λόγω της μετακίνησης 17 εταιρειών από τον ιδιωτικό στον δημόσιο τομέα. Η ηγεσία της ΕΛΣΤΑΤ και της Eurostat αποφάσισαν με συνοπτικές διαδικασίες και χωρίς την πρέπουσα, νομικά, επιστημονικά και ηθικά, διερευνητική και μελετητική διαδικασία τα εξής: (α) ότι οι Δημόσιες Επιχειρήσεις και Οργανισμοί (ΔΕΚΟ) πρέπει να μεταφερθούν από τον τομέα των μη χρηματοδοτικών Οργανισμών στον τομέα της Γενικής Κυβέρνησης, και (β) ότι και οι 17 εταιρείες που θα δούμε παρακάτω ήταν ΔΕΚΟ. Η περίπτωση (α) είναι αντίθετη με τους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς και αυτό θεμελιώνεται στο άρθρο «Γιατί δεν έπρεπε οι ΔΕΚΟ να ενταχθούν στην Γενική Κυβέρνηση». Η περίπτωση (β) πρέπει να διερευνηθεί διότι υπάρχουν σοβαρές αμφιβολίες για τον χαρακτηρισμό μερικών από τις 17 παρακάτω εταιρείες ως ΔΕΚΟ. Προς το παρόν και στα πλαίσια του άρθρου αυτού, θα ονομάζουμε ΔΕΚΟ και τις 17 αυτές εταιρείες.

Στο παρόν άρθρο θα εξετάσουμε κυρίως το ύψος της ζημίας του Ελληνικού δημοσίου με το ποσό των 18,214 δισεκ. ευρώ. Κατ’ αρχήν, για να δούμε το πόσο μεγάλο είναι το ποσό αυτό αρκεί να το συγκρίνουμε με τις αποδοχές και τις συντάξεις του δημόσιου τομέα (δηλαδή όλων των Υπουργείων, νοσοκομείων, ιδρυμάτων πρόνοιας, ΝΠΔΔ) του έτους 2009: το σύνολο των αποδοχών ήταν 16,298 δισεκ. ευρώ και οι συντάξεις ήταν 6,607 δισεκ. ευρώ (Πηγή: Δελτίο εκτέλεσης κρατικού προϋπολογισμού 2009, Υπουργείο Οικονομικών). Δεύτερον, θα εξετάσουμε δύο ζητήματα: (1) το αν είναι αλήθεια ότι οι εταιρείες που μεταφέρθηκαν στην Γενική Κυβέρνηση για το 2009 ήταν 17 τον αριθμό, και (2) αν είναι αλήθεια το ότι η ζημία του Ελληνικού δημοσίου ήταν 18,214 δισεκ. ευρώ.

Ποιές είναι αυτές οι 17 ΔΕΚΟ που εντάχθηκαν στον δημόσιο τομέα? Επειδή μόνο κατά την Εξεταστική της Βουλής, τον Μάρτιο 2012, ο πρόεδρος της ΕΛΣΤΑΤ αναφέρθηκε για πρώτη φορά στο ακριβές πλήθος των ΔΕΚΟ που μεταφέρθηκαν το 2010 από τον ιδιωτικό στον δημόσιο τομέα, και επειδή δεν έχουν όλοι διαβάσει τα Πρακτικά της Εξεταστικής της Βουλής του Μαρτίου 2012, παραθέτω παρακάτω δύο πίνακες:

(1) Ο πρώτος πίνακας παρουσιάζεται στην επόμενη σελίδα και έχει δύο μέρη,

(α) «ΑΝΕΞΟΦΛΗΤΑ ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΔΑΝΕΙΩΝ (ΕΥΡΩ)» και (β) «ΕΛΛΕΙΜΜΑ (ΣΕ ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΕΥΡΩ». Σημειώνεται ότι η σελίδα αυτή είναι σάρωση της πρωτότυπης σελίδας, η οποία διανεμήθηκε στο Συμβούλιο της ΕΛΣΤΑΤ στις 3 Σεπτεμβρίου 2010, την ημέρα της συνεδρίασής του, ίσως για να μην υπάρχει ο χρόνος για την διερεύνησή του από τα Μέλη του Συμβουλίου. Περιλαμβάνονται και ιδιόχειρες σημειώσεις μου που κρατήθηκαν κατά την συνεδρίαση του Συμβουλίου της ΕΛΣΤΑΤ την ημέρα εκείνη, δηλαδή στις 3 Σεπτεμβρίου 2010.

Σύμφωνα με το πρώτο μέρος του πίνακα, 13 επιχειρήσεις μεταφέρθηκαν τον Σεπτέμβριο 2010 από τον ιδιωτικό τομέα στον δημόσιο και βάρυναν το δημόσιο χρέος του έτους 2009 με 16,808 δισεκατ. ευρώ.

(2) Ο δεύτερος πίνακας που παρουσιάζεται αμέσως παρακάτω προέρχεται από αρχείο power point που έχει αποθηκευτεί σε αρχείο pdf, έχει υπογραφτεί από τον κ. Φ. Σαχινίδη με την ιδιότητα του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών, στις 14 Μαρτίου 2012 και έχει αναρτηθεί στο διαδίκτυο. Μάλλον πρόκειται για ομιλία του συγγραφέα εκείνη την ημέρα. Ο πίνακας αυτός αναφέρει ως πηγή των στοιχείων του την ΕΛΣΤΑΤ.

ΔΕΚΟ που αναταξινομηθήκαν στη Γενική Κυβέρνηση και το
χρέος τους ενσωματώθηκε στο χρέος της Γενικής Κυβέρνησης

Σύμφωνα με τον παραπάνω πίνακα οι ΔΕΚΟ που εντάχθηκαν στο δημόσιο τομέα ή τομέα της Γενικής Κυβέρνησης ήταν 17 (ΓΑΙΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ περιλαμβάνονται στο ΟΣΕ). Το χρέος των 17 αυτών ΔΕΚΟ το 2009 ήταν 17,753 δισεκατ. ευρώ. Η διαφορά μεταξύ των δύο πινάκων έγκειται στα 905 εκατ. ευρώ του ΟΠΕΚΕΠΕ, τα 49 εκατ. ευρώ της ΚτΠ και την διαφορά 9 εκατ. ευρώ των Ελληνικών Αμυντικών Συστημάτων (ΕΑΣ). Η υποσημείωση στον πίνακα του κ. Σαχινίδη δεν φαίνεται να είναι σωστή για τους λόγους που θα παρουσιαστούν παρακάτω.

Σύμφωνα με ανακοίνωση της ΕΛΣΤΑΤ τον Νοέμβριο 2010 (η οποία αργότερα αποσύρθηκε από την ιστοσελίδα της ΕΛΣΤΑΤ), τα χρέη των ΔΕΚΟ που εντάχθηκαν στην Γενική Κυβέρνηση (ΓΚ) ήταν 18,214 δισεκατ. ευρώ. Σύμφωνα με τα Πρακτικά της κατάθεσης του κ. Α. Γεωργίου (προέδρου της ΕΛΣΤΑΤ) στην Εξεταστική της Βουλής, οι ΔΕΚΟ που αναταξινομήθηκαν στην ΓΚ για το έτος 2009 ήταν 17 και αύξησαν το χρέος κατά 7,75% του ΑΕΠ [Βλ. Πρακτικά Βουλής: σελίδα 19/99 με στενογράφο Σεριφίου, 6-3-2012, ΑΡ0306Α8, εκτύπωση 3:14 μμ και σελίδα 24/4 με στενογράφους Τσιλάλη και Γαλαζούλα-Δημητρούλα, 6-3-2012, AG0306RG.doc, εκτύπωση 3:24μμ].

Για να υπολογίσουμε, σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΕΛΣΤΑΤ, το πραγματικό χρέος των 17 επιχειρήσεων, πρέπει να γνωρίζουμε το ΑΕΠ (Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν). Σημειώνεται ότι ο πρόεδρος της ΕΛΣΤΑΤ συνηθίζει να μιλάει με ποσοστά που είναι μικροί αριθμοί για να δώσει την εντύπωση ότι η επιβάρυνση του δημόσιου χρέους και ελλείμματος είναι ασήμαντη. Όμως, το 7,75% του ΑΕΠ αντιστοιχεί σε 18,214 δισεκατ. ευρώ! Να γιατί: το ΑΕΠ του 2009 μέχρι τις 12-10-2011, ημερομηνία κατά την οποία ανακοινώθηκε η αναθεώρησή του, ήταν 235,017 δισεκατ. ευρώ (βλ. επίσημη ανακοίνωση της Eurostat “Notification Tables” 13-4­2011). Συνεπώς, κατά τον κ. Γεωργίου οι 17 ΔΕΚΟ που ενέταξε στην Γενική Κυβέρνηση για το έτος 2009 επιβάρυναν το δημόσιο χρέος με 235,017x0,0775=18,214 δισεκατ. ευρώ, δηλαδή το ποσό που είχε ο ίδιος δημοσιεύσει στην ιστοσελίδα της ΕΛΣΤΑΤ τον Νοέμβριο 2010. Επίσης, στα Πρακτικά της συνεδρίασης της Διαρκούς Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής των Ελλήνων, την 20^η Σεπτεμβρίου 2011, όπου είχε κληθεί ο πρόεδρος της ΕΛΣΤΑΤ για να παρουσιάσει τις απόψεις του για την λειτουργία και το έργο της ΕΛΣΤΑΤ, αναφέρεται η ίδια δήλωσή του, ότι δηλαδή οι ΔΕΚΟ που εντάχθηκαν στην ΓΚ βάρυναν το χρέος της κατά 7,75% του ΑΕΠ εκτινάσσοντας το δημόσιο χρέος από 115% του ΑΕΠ σε 127% του ΑΕΠ, δηλαδή κατά ολόκληρες 12 ποσοστιαίες μονάδες. Από τις 12 ποσοστιαίες μονάδες, οι ΔΕΚΟ αντιπροσωπεύουν τις 7,75 και το SWAP 2001 με τα ανεξέλεγκτα νοσοκομειακά και το επίδομα αλληλεγγύης αντιπροσωπεύουν τις 3,74 ποσοστιαίες μονάδες. Το υπόλοιπο 0,51 αντιπροσωπεύεται από άλλα κονδύλια που δεν μας είναι γνωστά. Πολύ πιθανόν είναι δαπάνες ασφαλιστικών ταμείων και ΟΤΑ, οι οποίες υπολογίστηκαν με την εφαρμογή μοντέλων διότι, όπως έχω σημειώσει στην προηγούμενη σαρωμένη σελίδα, κάτω αριστερά, τα θέματα αυτά ήταν «ανοικτά» κατά δήλωση του προέδρου της ΕΛΣΤΑΤ στις 3 Σεπτεμβρίου 2010, δηλαδή τον Σεπτέμβριο του 2010 δεν υπήρχαν μετρημένα δεδομένα για τους Οργανισμούς αυτούς. Υπήρχαν ημισυμπληρωμένα ερωτηματολόγια (πιθανόν αυτά που έχουν προσκομιστεί στην Βουλή από την ηγεσία της ΕΛΣΤΑΤ στους δεκάδες φακέλους ως απόδειξη εκπόνησης μελετών). Επίσης, το ίδιο ύψος ζημίας του Ελληνικού δημοσίου, 18,214 δισεκατ. ευρώ, αναφέρεται και στην Έκθεση του Διοικητή της Τράπεζας Ελλάδος του Απριλίου 2011 (σελίδα 132).

Σημειώνεται ότι λόγω της μεταφοράς των 17 ΔΕΚΟ από τον ιδιωτικό στον δημόσιο τομέα, το Ελληνικό κράτος ζημιώθηκε και από την αύξηση των ασφαλίστρων κινδύνου, των λεγομένων CDS. Για παράδειγμα, το 5ετές ασφάλιστρο κινδύνου που τον Οκτώβριο 2009 κυμαινόταν γύρω στις 190 μονάδες, τον Νοέμβριο του 2010 ανήλθε στις 900 μονάδες, δηλαδή μια αύξηση που αντιστοιχεί σε τετραπλασιασμό της τιμής του. Τονίζω ότι αν κάποιος αγόραζε CDS τον Οκτώβριο 2009 μετά τις προβλέψεις για διογκωμένο έλλειμμα και ποντάροντας σ’ αυτές, μέσα σε ένα μόνο χρόνο, τον Νοέμβριο 2010, θα είχε τετραπλασιάσει το κεφάλαιο που διέθεσε.

Μια άλλη συνέπεια της ένταξης των ΔΕΚΟ στην ΓΚ είναι η άντληση κεφαλαίων στην μορφή των εντόκων γραμματίων. Μόνο μέσα στο 2011 αντλήθηκαν με τον τρόπο αυτό 31,5 δισεκατ. ευρώ με μέσο επιτόκιο 4,68% (βλ. σχετικά Δελτία της Τράπεζας της Ελλάδας).

Διευκρινίζεται ότι το 2011 το δημόσιο δεν ήταν σε θέση να εκδώσει ομολογιακά δάνεια λόγω των απαγορευτικών επιτοκίων δανεισμού. Το παρακάτω διάγραμμα (από Έκθεση του Διοικητή της Τράπεζας Ελλάδος, Απριλ. 2011, σελ. 170) δείχνει τις αποδόσεις (ή επιτόκια) των δεκαετών ομολόγων του Ελληνικού και Γερμανικού δημοσίου. Βλέπουμε την κατακόρυφη αύξηση από τον Μάρτιο 2010 μέχρι τον Μάρτιο 2011 πόσο δραματικά έχει εκτοξευθεί το ελληνικό ομόλογο αγγίζοντας επίπεδα πιστωτικής κάρτας: Η μπλε γραμμή είναι η διαφορά αποδόσεων, η μαύρη γραμμή είναι οι αποδόσεις δεκαετούς ομολόγου της Ελλάδας, και η διακεκομμένη γραμμή είναι οι αποδόσεις του Γερμανικού ομολόγου.

Αλλά και πριν τον Μάρτιο του 2010, και συγκεκριμένα από τον Οκτώβριο του 2009 που εκλέχτηκε η νέα κυβέρνηση, μπορούμε να δούμε την εξέλιξη βασικών δεικτών σύμφωνα με το Πρακτορείο Ρώϋτερς. Έτσι το παρακάτω διάγραμμα δείχνει ότι από τον Οκτώβριο 2009, με την ανακοίνωση από τον νέο-διορισθέντα Υπουργό Οικονομικών της διογκωμένης κατά 100% πρόβλεψης του ελλείμματος του έτους 2009, τα ελληνικά κρατικά 5-ετή ασφάλιστρα κινδύνου (CDS) και τα σπρέντς των κρατικών ομολόγων εκτινάχτηκαν.

Σημειώνω ότι τα επιτόκια των εντόκων γραμματίων το 2009 ήταν χαμηλότερα της μονάδας σε σύγκριση με το επιτόκιο 4,68% το 2011. Συνεπώς, οι τόκοι από τα δάνεια του δημοσίου το 2011 με έντοκα γραμμάτια (31,5 δισεκ. ευρώ) διάρκειας μεγαλύτερης του ενός έτους, ανέρχονται σε 1,5 δισεκ. ευρώ περίπου. Αν οι ΔΕΚΟ δεν είχαν μεταφερθεί στην γενική κυβέρνηση, τότε τα δάνεια με τα έντοκα θα ήταν κατά 18,214 δισεκ. ευρώ χαμηλότερα, δηλαδή αντί για 31,5 δισεκ., το δημόσιο θα δανειζόταν 13,3 δισεκ. ευρώ και οι τόκοι ακόμα και με το ίδιο επιτόκιο θα ήταν μικρότεροι κατά 600 εκατ. ευρώ τουλάχιστον, υποθέτοντας βέβαια ότι οι συνθήκες θα ήταν ίδιες για την χώρα μας, διότι στην πραγματικότητα οι συνθήκες θα ήταν πολύ καλλίτερες αν δεν είχε φορτωθεί το δημόσιο χρέος με τα 18,214 δισεκ. ευρώ των ΔΕΚΟ όπως γίνεται φανερό στο άρθρο «Επανεξέταση του Ελλείμματος 2009». Λέγεται ότι στις αγορές δεν μπορούσαμε να βγούμε από τις αρχές του 2010, δηλαδή πριν ανακοινωθεί το τελικό έλλειμμα 15,4% του ΑΕΠ. Όμως εδώ αποσιωπώνται οι συνεχείς επί μήνες, σχεδόν ανά εβδομάδα (μήπως και κανείς το ξεχάσει ότι το ελληνικό έλλειμμα θα εκτινάσσονταν στα ύψη), ανακοινώσεις του Υπουργείου Οικονομικών με αναθεωρημένες, πάντα προς τα πάνω, τις προβλέψεις του ελλείμματος του 2009. Με άλλα λόγια, ήταν ακριβώς οι ανακοινώσεις αυτές που όχι μόνον μας έβγαλαν από τις αγορές πριν ακόμα ανακοινωθεί το έλλειμμα από την Ευτοδίαΐ τον Νοέμβριο 2010, αλλά και μας έβαλαν στο ΔΝΤ και την Τρόϊκα. Δεν πρέπει να ξεχάσουμε και την ανυπολόγιστη ζημία του κράτους λόγω μείωσης της αξίας της περιουσίας του δημοσίου που οφείλεται στην κατακόρυφη πτώση της αξίας του παγίου κεφαλαίου του δημοσίου.

Συμπερασματικά, υπολογίζοντας ότι η ένταξη των ΔΕΚΟ ζημίωσε το ελληνικό κράτος κατά 18,214 δισεκατ. ευρώ, παίρνουμε ένα πολύ συντηρητικό ύψος της ζημίας. Το ύψος της ζημίας είναι στην πραγματικότητα ανυπολόγιστο.