Όταν έρχονται τα σύννεφα…

”ΤΟ ΦΡΑΓΜΑ των 400 δισ. ευρώ έσπασε τον Δεκέμβριο του 2022 το συνολικό δημόσιο χρέος της χώρας, ξεφεύγοντας κατά 8 δισ. από τον στόχο του ΥΠΟΙΚ. Συγχρόνως, πηγή ανησυχίας αποτελούν και οι κρατικές εγγυήσεις,  το ύψος των οποίων προσεγγίζει τα 30 δις. ευρώ…” (Ναυτεμπορική, 4/2/23)

Να θυμίσουμε ότι όταν το ΠΑΣΟΚ και ο Παπανδρέου παρέδωσε την χώρα δεμένη χειροπόδαρα στα μνημόνια και στην χλεύη των ”ετέρων” το δημόσιο χρέος ήταν 299,7 δισ. -και το ΑΕΠ 231,1 δις.- σύμφωνα με το ”κοστούμι που έραψε”, εκ των υστέρων στα μέτρα που του έδωσαν, ο κύριος Γεωργίου. Σε ποσοστά το χρέος αντιστοιχούσε στο 129.7% του ΑΕΠ. Σήμερα το χρέος ξεπερνά τα 400 δισ. –με τα 30 δισ. των εγγυήσεων να επικρέμανται- ενώ το ΑΕΠ για το 2022 θα διαμορφωθεί περίπου στα 193,6 δισ.. Δηλαδή το χρέος, ως ποσοστό του ΑΕΠ, ξεπερνά  το 206%. Λαμπρά, μπορούμε να αναφωνήσουμε. Ευτυχώς που τώρα, μπροστά στην νέα λιτότητα που θα μας επιβληθεί μετά τις εκλογές, η χώρα δεν χρειάζεται να ζήσει νέα εποχή ”αγανακτισμένων” αφού εν τω μεταξύ έχουμε συνηθίσει τα δεσμά και έχουμε συστηθεί με τους ”σωτήρες” που ”διαγράφουν τα χρέη”.  

Όταν τα ”κακά μαντάτα” υποβαθμίζονται, αποκρύπτονται πίσω από τον κούφιο ορυμαγδό της καθημερινότητας ή αποσιωπούνται τότε καθίστανται αόρατες οι ”πύλες της κόλασης” που απειλούν εκ νέου την κοινωνία και τους πολίτες. Η είδηση για την διεύρυνση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών θα έπρεπε να μας συγκλονίσει αλλά μέσα από τον διηθητικό φακό των σκοπιμοτήτων που καθοδηγούν τα ΜΜΕ έγινε δυσδιάκριτη για την μεγάλη πλειοψηφία. Πόσοι πρόσεξαν τα χλωμά δημοσιεύματα του τύπου που σημείωναν ότι: ”Σε 20,1 δισ. ευρώ διαμορφώθηκε το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών το 2022, καταγράφοντας αύξηση 7,9 δισ. ευρώ, η οποία οφείλεται στην αρκετά μεγαλύτερη αύξηση των εισαγωγών από τις εξαγωγές, τόσο σε αξία όσο και σε όγκο.” (Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 21/2/23). Από την αύξηση των 7,9 δισ. τα 5 δισ. αφορούν την αύξηση του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών (χωρίς τα καύσιμα). Ειδικότερα σε αυτόν τον τομέα (ισοζύγιο αγαθών) το έλλειμμα αυξήθηκε το 2022 κατά 24,08%.

Το ισοζύγιο των τρεχουσών συναλλαγών, όμως, αποτελεί θεμέλιο της οικονομίας. Ο Α. Παπανδρέου δήλωνε γι’ αυτό (New Perspectives Quarterly, Fall 1987): ”…if we stimulate consumer purchasing power here in Greece, we create jobs in Italy and Germany […] Today a Keynesian would run Greece into bankruptcy within a couple of years!...” (…εάν τονώσουμε την αγοραστική δύναμη στην Ελλάδα, θα δημιουργήσουμε θέσεις εργασίας στην Ιταλία και την Γερμανία […] σήμερα ένας οπαδός του Κέυνς θα οδηγούσε την Ελλάδα στην χρεωκοπία σύντομα…). Το μεγαλύτερο πρόβλημα, πίσω από μια πολιτική που ενισχύει την κατανάλωση όταν αυτή είναι εξαρτημένη από τις εισαγωγές, είναι η διεύρυνση του ελλείμματος του ισοζυγίου πληρωμών. Αυτό ήταν το μεγαλύτερο πρόβλημα που προέκυψε από την ένταξη στην ΟΝΕ. Οι χορηγήσεις των τεσσάρων συστημικών τραπεζών εκτινάχθηκαν από τα 55,42 δισ. (2002) στα 176,30 δισ. (2008) πριν κλονιστεί το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. Ως αποτέλεσμα η κατανάλωση απογειώθηκε και το έλλειμμα του ισοζυγίου πληρωμών εκτινάχθηκε αντίστοιχα από τα 11,2 δισ. (2002) στα 36,6 δισ. (2008). Η απειλή κατάρρευσης του ευάλωτου και τυχοδιωκτικού τραπεζικού συστήματος και όχι το δημόσιο χρέος ήταν το βασικό πρόβλημα της περιόδου.

Μετά τα δύο πρώτα μνημόνια και την φτωχοποίηση το έλλειμμα του ισοζυγίου πληρωμών ελαχιστοποιήθηκε. Το 2014 έπεσε στα 1,3 δισ. και κινήθηκε σε χαμηλά επίπεδα μέχρι και το 2019 (υψηλότερο έλλειμμα τα 5,2 δισ. το 2018). Από το 2020 το έλλειμμα του ισοζυγίου πληρωμών ξέφυγε πάλι εκτινασσόμενο από τα 11 δισ. (2020) στα 20,1 δισ. (2022). Βασικό ρόλο σε αυτόν τον νέο εκτροχιασμό έπαιξαν τα διάφορα ”προγράμματα στήριξης” μέσω των οποίων διατέθηκαν στην ”αγορά” 65 δισ. δημιουργώντας μια νέα ”εικονική πραγματικότητα” στην οικονομία. Όπως, χαρακτηριστικά, σημειώνει ο Κ. Καλλίτσης (”Το τρύπιο κράτος”, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 11/3/23), ”…Ήταν το ίδιο κράτος που μοίρασε σχεδόν 65 δισ. εν πολλοίς με πελατειακά κριτήρια, για να περηφανεύονται στην κυβέρνηση ότι έφεραν οικονομική μεγέθυνση -κακής ποιότητας, με τροφοδότηση της κατανάλωσης οριζόντια, με κρατικά, των φορολογουμένων, λεφτά…”. Προφανώς έπρεπε να στηριχθούν οι αδύναμοι, όχι όμως να γίνει ”τροφοδότηση της κατανάλωσης οριζόντια,”.

Πίσω από αυτήν την ”οικονομική μεγέθυνση”, πίσω από κάποιους ”αριθμούς που ευημερούν” κρύβονται οι νέες πύλες της κολάσεως. Εκτός από το δημόσιο χρέος που ξεπέρασε τα 400 δισ. καραδοκεί και το ιδιωτικό χρέος που απειλεί τα δημόσια οικονομικά και το τραπεζικό σύστημα. Σύμφωνα με τον τύπο χτυπάει: ”Συναγερμός για το ιδιωτικό χρέος, που αγγίζει τα 256 δισ. […]. Το υπόλοιπο των δανείων στο τέλος του 2022 έφτανε στα 115 δισ. ευρώ. Από αυτά τα 72 δισ. ευρώ είναι επιχειρηματικά, […]. Αν προστεθούν τα 113 δισ. που είναι οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς την εφορία, […] αλλά και τα 28 δισ. ευρώ, που είναι το χρέος προς τα ασφαλιστικά ταμεία…” (Ναυτεμπορική, 6/2/23). Το πρόβλημα είναι ότι το ιδιωτικό χρέος στην Ελλάδα δεν είναι και τόσο ”ιδιωτικό” αφού στο τέλος και αυτό καλύπτεται με ”με κρατικά, των φορολογουμένων, λεφτά”. Οι πολίτες πληρώνουμε τις ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών, οι πολίτες τα χρέη της ”αγοράς” στα ταμεία και την εφορία. Είτε με την φορολογία, είτε με τις δίχως τέλος περικοπές οι πολίτες πληρώνουμε το ”Τρύπιο κράτος” ενώ η εξουσία μοιάζει να ”κρατάει φανάρι”.

Αλλά δεν είναι μόνο τα χρέη του ιδιωτικού τομέα που εκθέτουν το ”κράτος δικαίου” πληγώνοντας την κοινωνική συνοχή. Δεν είναι μόνο τα 113 δισ. ” ληξιπρόθεσμες οφειλές προς την εφορία” και τα ”28 δισ. ευρώ, που είναι το χρέος προς τα ασφαλιστικά ταμεία…”. Είναι και το γεγονός της εκτεταμένης φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής που στερεί τον κρατικό προϋπολογισμό από έσοδα τα οποία θα είχαν απαλλάξει την χώρα από το χρέος. Ακόμα και στον τομέα του ΦΠΑ -παρά την αναγκαστική χρησιμοποίηση, από το 2017, των POS- οι ”πονηροί” θριαμβεύουν. Σύμφωνα με την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (27/4/22) ”Τη δεύτερη θέση στην φοροδιαφυγή ΦΠΑ στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά την Ρουμανία, κατέχει η Ελλάδα με ποσοστό 25,8% ή 5,35 δισ. σύμφωνα με έκθεση της Κομισιόν, η οποία απευθύνει συστάσεις…”. Οι μικρές επιχειρήσεις, οι αυτοαπασχολούμενοι και οι ελεύθεροι επαγγελματίες κατέχουν τα πρωτεία στον τομέα της ”μαύρης οικονομίας” και μια από τις πρώτες θέσεις στο ιδιωτικό χρέος. Πάλι καλά που, προς το παρόν, η Ρουμανία μας ”κλέβει τα πρωτεία”.

Όταν ”έρχονται τα σύννεφα”, έστω και αν δεν αποφύγουμε την βροχή, οφείλουμε να προφυλαχθούμε από τους κεραυνούς. Όταν το 2009 είχε ξεσπάσει η παγκόσμια οικονομική κρίση, ο Π.τ.Δ. συγκάλεσε (5/3/2009) -μετά από αίτημα του Πρωθυπουργού- το συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών. Η ιστορία θα καταγράψει τις όποιες ευθύνες των πολιτικών που συμμετείχαν. Πέρα από την δίχως πρακτικό αποτέλεσμα συζήτηση για την επάρκεια των μέτρων, που ελήφθησαν στη συνέχεια, και του επιμερισμού των ευθυνών, μπροστά στις εκλογές του 2009 ο Καραμανλής προειδοποίησε τους πολίτες ότι απαιτείται μια περίοδος αυτοσυγκράτησης και λελογισμένης λιτότητας. Προτιμήσαμε, ως πολίτες, τα παραμύθια, το ”λεφτά υπάρχουν”. Τι μπορούμε να περιμένουμε σήμερα από πολιτικούς που, μπροστά στα νέα σύννεφα που συσσωρεύονται δεν συζητούν και δεν ενημερώνουν τους πολίτες;

Αντωνάκος Αντώνης

12-03-2023

[email protected]                http://www.antonakos.edu.gr

Δημοσιεύθηκε και στα sites: tribune, olympia, simerini, exofitsio, inewsgr.