Μην κοιτάζεις ψηλά…
Δεν συγκρίνεται, φυσικά, με τις δημιουργίες των μεγάλων μυστών του κινηματογράφου. Δεν αναπτύσσει με την ίδια μαεστρία λεπτοδουλεμένες μεταφυσικές και κοινωνικές αγωνίες. Από την άλλη πλευρά, βέβαια, ξεφεύγει από την «fast food» μαζική παραγωγή του Αμερικάνικου κινηματογράφου. Ίσως γι’ αυτό αντιμετωπίζεται με επιφύλαξη τόσο από τους σινεφίλ όσο και από τους «καταναλωτές» της μαζικής παραγωγής. Δεν «δείχνει» κάτι απόκρυφο δεν αναλύει δυσνόητα νοήματα, αντίθετα παρουσιάζει «φωναχτά» αυτό που, ενώ είναι μπροστά στα μάτια μας, δεν το βλέπουμε γιατί μας θαμπώνουν τα φώτα του σκηνικού. Το πρόβλημα τελικά δεν είναι πάνω από εμάς, δεν είναι ούτε έξω από εμάς. Είμαστε εντός του προβλήματος, στο κέντρο του, θύματα αλλά και συνένοχοι. Η αναφορά στο “Don’t look up”. Είναι απλώς ένα ερέθισμα για να δούμε τι συμβαίνει γύρω μας.
Για μια ακόμα φορά παρακολουθήσαμε την παράσταση μιας «πρότασης μομφής». Το έργο έχει ανέβει επανειλημμένα στο παρελθόν, πάντα με το ίδιο αποτέλεσμα. Οι πρωταγωνιστές είτε έχουν αλλάξει ρόλους είτε έχουν διαφοροποιηθεί, αλλά μπορεί και όχι. Μπορεί απλώς να αλλάζουν τα προσωπεία της φαρσοκωμωδίας, τα πρόσωπα να είναι το εκφυλιστικό προϊόν πολιτικών μεταλλάξεων. Το αποτέλεσμα για την κοινωνία είναι μηδενικό. Γιατί το πρόβλημα δεν είναι η μερική ή εξοργιστική ανεπάρκεια των μηχανισμών της εκάστοτε κυβερνήσεως ή του κράτους να αντιμετωπίσουν φωτιές, πλημμύρες, σεισμούς, χιονοθύελλες. Το πρόβλημα δεν είναι ότι οι οδηγοί του Λεκανοπεδίου δεν είναι εφοδιασμένοι με αλυσίδες χιονιού όπως προσπάθησαν να πείσουν το Πανελλήνιο τα ΜΜΕ. Το πρόβλημα είναι ότι στην χώρα μας δεν διαθέτουμε τις «αλυσίδες» πολιτικής ωριμότητας και δημοκρατικής επάρκειας.
Όπως επισημαίνουν, σωστά αυτήν την φορά, τα ΜΜΕ -ανεξαρτήτως των προφανών σκοπιμοτήτων τους- τα καιρικά φαινόμενα προκαλούν προβλήματα ακόμα και στις πιο οργανωμένες και πλούσιες χώρες. Δεν είναι εκεί λοιπόν το κύριο πρόβλημα της χώρας. Φυσικές καταστροφές υπήρχαν και θα υπάρχουν πάντα και παντού και θα αντιμετωπίζονται με μικρότερη ή μεγαλύτερη επιτυχία. Λάθη θα γίνονται και κριτική θα υπάρχει. Ευτυχώς αφού η κριτική είναι καθοριστική λειτουργία της Δημοκρατίας. Όμως το δικό μας πρόβλημά δεν είναι κυρίως εκεί. Δεν είναι σε γεγονότα που ερεθίζουν την κοινή γνώμη συμβάλλοντας στο πολιτικό παιχνίδι αλλά αφήνουν το κυρίαρχο πρόβλημα άθικτο.
Η Ελλάδα είναι παγιδευμένη από το 2010 στα μνημόνια και το χρέος που, από 130% του ΑΕΠ το 2009, σήμερα ξεπερνάει το 200%. Η κοινωνία πλήρωσε και πληρώνει ακριβό τίμημα όχι μόνο με την υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου της πλειοψηφίας των πολιτών αλλά και σε συνεπακόλουθους θανάτους. Ο μέσος όρος θανάτων, από 107.351 την πενταετία 2005-2009 αυξήθηκε κατά 12.438 την πενταετία 2014-2018 φτάνοντας στους 119.789 ετησίως. Φυσικά δεν ισχυρίζεται κανένας ότι ο βασικός λόγος αυτής της αύξησης ήταν τα οικονομικά προβλήματα που προέκυψαν από την χρεωκοπία. Όμως και κανένας δεν μπορεί να αρνηθεί ότι από τους 72.190 επιπλέον θανάτους της πενταετίας 2014-2019 κάποιες χιλιάδες οφείλονται στην κρίση. Οι θάνατοι αυτοί υπερβαίνουν τους θανάτους που προκλήθηκαν από φυσικές καταστροφές. Είναι προφανώς αναντίρρητο το γεγονός ότι συνολικά η χρεωκοπία υπερβαίνει σε καταστροφικότητα αθροιστικά όλες τις φυσικές καταστροφές που έχουν πλήξει την χώρα από την Μεταπολίτευση και μετά.
Το ερώτημα λοιπόν είναι αν θα γίνει ποτέ μια σοβαρή συζήτηση για τα αίτια και τους υπαίτιους της χρεωκοπίας. Εννοείται ότι ως τέτοια δεν μπορεί να θεωρηθεί μια ακόμα «παράσταση σκιών» των «άβουλων και απρόσωπων εκπροσώπων» στην Βουλή. Ούτε μπορεί να εξαντληθεί στις όποιες ευθύνες της οικονομικής διαχείρισης 2004-2009 ή στην κοινά παραδεκτή ανεπάρκεια και τις ενδεχόμενες σκοπιμότητες του ΓΑΠ. Γιατί η οικονομία είχε αποσαρθρωθεί πολύ νωρίτερα, όταν η Ελλάδα αντί να απογειωθεί μετά την ένταξη στην ΕΟΚ το 1981 μετεξελίχτηκε σε χώρα λωτοφάγων. Αποθεώθηκε ο κούφιος ευδαιμονισμός των «πολιτιστικών κέντρων» και του ξενόφερτου life style με δανεικά και επιδόματα. Την δεκαετία του ’70 η κοινωνία δικαίως απολάμβανε μια άνοδο του βιοτικού επιπέδου την οποία είχε κερδίσει με ιδρώτα, μέτρο και συνετή διαχείριση αλλά, δυστυχώς, στην συνέχεια ακολουθώντας «αυλητές» του λαϊκισμού με τους «μαγεμένους αυλούς» παραδόθηκε σε έναν Διονυσιακό ευδαιμονισμό κοινωνικά εκφυλιστικό και καταστροφικό για το μέλλον.
Φυσικά αυτό είχε οδυνηρές επιπτώσεις και για τα εθνικά μας συμφέροντα αφού αποδυνάμωσε την χώρα απέναντι σε εχθρούς και «φίλους». Η όποια αναγκαία αλλά ωστόσο ανεπαρκής ενίσχυση της χώρας τώρα με τους εξοπλισμούς αδυνατεί να καλύψει το κενό. Το ίδιο και οι αναπτυσσόμενες διεθνείς συμμαχίες. Είναι αναγκαίες και καλοδεχούμενες, αξίζουν συγχαρητήρια στην κυβέρνηση για τις κινήσεις της αλλά δεν πρέπει να πετάμε στα σύννεφα. Οι συμμαχίες αλλάζουν σε μία νύχτα. Οι πρώην σύμμαχοι μετατρέπονται σε επιτήδειους ουδέτερους αν όχι σε αντιπάλους όταν τα δικά τους συμφέροντα μετατοπίζονται προς την άλλη πλευρά. Αυτό είναι πιο πιθανό όταν ο εχθρός, όπως η Τουρκία, εστιάζει τις διεκδικήσεις του απέναντί μας.
Η «μεγάλη εικόνα» λοιπόν είναι αυτή που πρέπει να μας απασχολήσει σοβαρά. Όχι τα συγκυριακά φαινόμενα που προκαλούν οι φυσικές καταστροφές. Η πορεία της χώρας τον μισό αιώνα της Μεταπολίτευσης και οι συντελεστές της. Οι παράγοντες που ευνόησαν ανύπαρκτες πολιτικές δυνάμεις όπως η ΧΑ να αποκτήσουν υπόσταση αποτελώντας κίνδυνο για την Δημοκρατία. Οι αιτίες που απογείωσαν μια παράταξη του πολιτικού περιθωρίου καθιστώντας την κυβέρνηση. Η ιστορία δεν άρχισε το 2015 ούτε καν το 2010. Αν δεν αναζητήσουμε τις αιτίες και επικεντρωνόμαστε στα αποτελέσματα θα είμαστε πάντα «μοιραίοι κι άβουλοι» κοιτάζοντας τον «ουρανό» ή τους «συμμάχους». Κοιτάζοντας ψηλά ή έξω ενώ το κύριο πρόβλημα είναι εντός.
Αντωνάκος Αντώνης
31-01-2022
[email protected] http://www.antonakos.edu.gr
Δημοσιεύθηκε ή αναδημοσιεύθηκε και στα sites: tribune, olympia, thepressroom, aftodioikisi, timesnews, e-simerini, δημοκρατία(5/2), taxidromos.