Εκτύπωση
Κατηγορία: Αρθρογραφία
Εμφανίσεις: 2207

Οι λέξεις και το «φορτίο» τους.

 

Μία εικόνα χίλιες λέξεις. Είναι γνωστό αυτό που λέγεται για τη δύναμη της εικόνας και γενικά είναι σωστό. Από αυτήν ακριβώς τη δύναμη της εικόνας έχει προκύψει και η καταστροφική από πολλές πλευρές επίδρασή της. Από την εποχή των εικονογραφημένων περιοδικών ακόμα, που περιόρισαν τη χρήση του λόγου, μέχρι το αποκορύφωμα της ηλεκτρονικής εικόνας, η αλόγιστη χρήση έχει προσφέρει ανυπολόγιστη δύναμη χειραγώγησης της κοινωνίας. Με αυτόν τον τρόπο οι κοινωνίες κατευθύνονται και χειραγωγούνται – ηθικά, πολιτικά, καταναλωτικά – σε τέτοιο βαθμό που η ουσία τους αποσυντίθεται.

Όμως, ενώ η δύναμη της εικόνας είναι αναμφισβήτητη, υπάρχουν λέξεις, οι οποίες με την κατάλληλη μακροχρόνια «ιδιαίτερη χρήση» αποκτούν τέτοιο «φορτίο», άλλοτε θετικό άλλοτε αρνητικό, που η δύναμή τους ξεπερνάει χίλιες εικόνες. Λέξεις με συναισθηματικό κυρίως φορτίο χρησιμοποιούνται στην ποίηση και κυρίως στους στίχους των τραγουδιών. Αυτές οι λέξεις έχουν αποκτήσει το «φορτίο» τους μέσα από τη διαχρονική τους χρήση, για να εκφράσουν καταστάσεις, σκέψεις και συναισθήματα, το «είναι», τον «καημό», τα όνειρα και τις ελπίδες.

Όμως, ιδιαίτερα τους τελευταίους αιώνες, οι λέξεις έγιναν «εργαλεία» πολιτικής χειραγώγησης με τεράστια δύναμη.

Στην Ελλάδα της μεταπολίτευσης χρησιμοποιήθηκαν για να ελέγξουν την πολιτική συμπεριφορά και καθόρισαν σε σημαντικό βαθμό τα περισσότερα εκλογικά αποτελέσματα, ιδιαίτερα από το 1981 και μετά.

Κύριο σύνθημα της προεκλογικής συγκέντρωσης του Π.Α.ΣΟ.Κ. το 1981 στην  Αθήνα ήταν το «απόψε πεθαίνει η Δεξιά». Πέρα από τη «δημοκρατική» αισθητική αυτού του συνθήματος, αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι ότι για πρώτη φορά και ασφαλώς όχι εκείνη τη στιγμή αλλά διαχρονικά από το 1974 και μετά μια λέξη είχε φορτισθεί με τόσο αρνητικό φορτίο. Το σημαντικό είναι ότι αυτοί που θα είχαν αρκετές δικαιολογίες να αισθάνονται έτσι ήταν ψηφοφόροι του Κ.Κ.Ε. και του Κ.Κ. Εσωτερικού. Η συντριπτική πλειοψηφία των οπαδών του ΠΑ.ΣΟ.Κ. όμως ήσαν άνθρωποι που «κοιμήθηκαν βάτραχοι και ξύπνησαν πρίγκιπες». Αυτό σημαίνει ότι ούτε η οικογενειακή τους ιστορία ούτε το προσωπικό τους παρελθόν και τα βιώματά τους δικαιολογούσε αυτή την προσέγγιση. Αναλυτικά, ούτε κατά τη διάρκεια του εμφυλίου και της μετεμφυλιακής περιόδου, ούτε κατά τη διάρκεια της 7χρονης δικτατορίας, η στάση τους ή η δράση τους ή ακόμα χειρότερο η συνείδησή τους εν γένει είχε εκδηλώσει τέτοια τοποθέτηση. Αυτό άλλωστε εκφράστηκε και εκλογικά, τόσο στις εκλογές του 1974 όσο και στις εκλογές του 1977, αφού τόσο στις πρώτες το μεν Κ.Κ.Ε. συγκέντρωσε το 9,5% ,ενώ το ΠΑ.ΣΟ.Κ.  13,5% , και στις δεύτερες τα ποσοστά ήταν αντίστοιχα 9,5% και 25%. Θα πρέπει μάλιστα να τονιστεί ότι τα ποσοστά του ΠΑ.ΣΟ.Κ. σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αποδίδονται κατά κύριο λόγο σε «αριστερά» φρονήματα, αφού ήταν σχεδόν αποκλειστικά αποτέλεσμα της χαρισματικής προσωπικότητας του Α. Παπανδρέου.

Η «αριστερή διαπαιδαγώγηση» λοιπόν του λαού που οδήγησε το 1981 το ποσοστό της «αριστεράς» - ΠΑ.ΣΟ.Κ. και Κ.Κ. - στο 60% συντελέστηκε στο μεσοδιάστημα και σε καμία περίπτωση δε δικαιολογείται ούτε από την ιστορία ούτε από τα γεγονότα αυτής της περιόδου ούτε από τις οικονομικές, πολιτικές και διεθνείς εξελίξεις εκείνης της περιόδου.

Ήταν αποκλειστικά και μόνο αποτέλεσμα της ικανότητας από τη μία πλευρά να χρησιμοποιούνται, είναι αλήθεια χωρίς δεοντολογία και ηθικούς φραγμούς, επικοινωνιακά τεχνάσματα και σύμβολα. Ανάμεσά  τους κυρίαρχο ρόλο έπαιξε η «μαγεία» των λέξεων. Το βασικό σύνθημα, η «αλλαγή», δε δονούσε μόνο πολιτικές χορδές. Αντίθετα, «άγγιζε» ό,τι ο καθένας ονειρευόταν να αλλάξει στη ζωή του. Τόπο διαμονής, εργασία, σύντροφο, ή τις συνθήκες διαβίωσης γενικότερα. Κυρίαρχος στόχος ανάμεσα σε αυτά ήταν ο πολιτικός διαχωρισμός της κοινωνίας σε «προοδευτικούς» και «δημοκρατικούς», «αριστερούς» από τη μια και «αντιδραστικούς», «δεξιούς», «συντηρητικούς» από την άλλη. Να θυμηθούμε το περιβόητο «το ΠΑ.ΣΟ.Κ. και οι λοιπές Δημοκρατικές Δυνάμεις» που απαγγελλόταν πρωί μεσημέρι βράδυ από τα κρατικά και τα λοιπά «δημοκρατικά» Μ.Μ.Ε. σαν την προσευχή του μουεζίνη από το μιναρέ.

Είναι δεδομένο ότι αυτός ο διαχωρισμός δεν είχε κανένα νόημα. Όμως, «περιχαράκωσε» και διαμόρφωσε μια κυρίαρχη «δημοκρατική» κοινοβουλευτική πλειοψηφία, χάρη στην οποία το ΠΑ.ΣΟ.Κ. κυβέρνησε τη χώρα ανενόχλητο από τον «περιττό δημοκρατικό έλεγχο» σε τέτοιο βαθμό που ο διανοούμενος της Αριστεράς Κορνήλιος Καστοριάδης την χαρακτήρισε ως «οιονεί ολοκληρωτική κατάσταση».

Ο νέος «φράχτης» του υποσυνείδητου που στήνεται για να παγιδεύσει το εκλογικό σώμα είναι τα αόρατα και άυλα «ηλεκτροφόρα καλώδια» του «νεοφιλελευθερισμού». Εμποδίζοντας την κίνηση των ψηφοφόρων, ασφαλώς σε κάθε τι που θα περιείχε ως συνθετικό τη λέξη φιλελεύθερο ή φιλελευθερισμός. Έτσι, ό,τι επίθετο και να βάλει κάποιος μπροστά, για να ακυρώσει το έντεχνα «δηλητηριασμένο» φορτίο της λέξης, είτε χαρακτηριστεί «ριζοσπαστικός» είτε «κοινωνικός» το αποτέλεσμα θα είναι απογοητευτικό. Είναι σαν να έχεις αποδεχθεί ότι δεν μπορείς να κερδίσεις έναν αγώνα ποδοσφαίρου και να αφήνεις να «παίζεται η μπάλα» συνεχώς στη μικρή σου περιοχή. Αργά η γρήγορα «θα φας το γκολ» και πάντα θα είσαι χαμένος. Μόνο με άμυνα μπορεί να κερδίζονται κάποιες μάχες, αλλά δεν κερδίζονται οι πόλεμοι.

Τα περασμένα χρόνια, με το ξέσπασμα της κρίσης, τεράστιο πολιτικό κεφάλαιο «επενδύθηκε» στο διαχωρισμό των πολιτικών και της κοινωνίας σε «μνημονιακούς» και «αντιμνημονιακούς». Η «επένδυση» αυτή «απέδωσε» εκτός από την συγκυβέρνηση ΣΥ.ΡΙΖ.Α. – ΑΝ.ΕΛ. και την «αντιμνημονιακή συνιστώσα» της Χ.Α.. Όσο και να αποκηρύσσεται ως νόθο τέκνο, δεν μπορεί παρά να καταχωρηθεί και αυτή ως δημιούργημα μιας ρητορείας, η οποία απευθυνόταν στο θυμικό και όχι στη λογική. Και αυτή κυρίως προβαλλόταν από τη «Ριζοσπαστική Αριστερά» και τους φορείς που ήλεγχε. Το γεγονός ότι τώρα η κυβέρνηση, οδεύοντας προς την υπογραφή του 3ου μνημονίου, είναι παγιδευμένη στην ίδια της την προπαγάνδα και προσπαθεί να βαφτίσει «το κρέας ψάρι» - όπως κατήγγειλε και ο Μ. Γλέζος – θα μπορούσε να αποδοθεί με αυτό που θα έλεγε, αρεσκόμενος σε θρησκευτικούς συμβολισμούς, ο πρωθυπουργός «θεία δίκη» ή σε αυτό που λέει ο λαός, «όποιος κατουράει στη θάλασσα το βρίσκει στο αλάτι».

Ασφαλώς, το να απευθύνεσαι στο υποσυνείδητο, στα συναισθήματα και στα ένστικτα των πολιτών και όχι στη λογική τους, μόνο προοδευτικό και δημοκρατικό δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Αλλά φαίνεται ότι για τους «αριστερούς» - «προοδευτικούς» της Ελλάδας ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Η χειραγώγηση του εκλογικού σώματος και ο χωρίς όρια λαϊκισμός, ο οποίος εθίζει την κοινωνία, όπως το δηλητήριο του Μιθριδάτη, στο να ανταποκρίνεται μόνο στον «ήχο» των λέξεων και όχι στο νόημά και τη λογική συνέπεια του λόγου, αποτέλεσε συστηματική προσπάθεια της «νέας Ελληνικής αριστεράς».

Αλλά είπαμε: είμαστε «ο πιο έξυπνος λαός του κόσμου» και ζούμε στη χώρα που ανθεί η «φαιδρά πορτοκαλέα». Στην οποία «οι πάντες οφείλουν τα πάντα» και γι’ αυτό «μας φθονούν και μας επιβουλεύονται». Είμαστε «αριστεροί» και «προοδευτικοί», είμαστε Έλληνες και ζούμε στην Ελλάδα. Στη μοναδική χώρα στον κόσμο, που όπως είναι γνωστό, «είσαι ό,τι δηλώσεις».

 

ΑΝΤΩΝΗΣ ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ

2015-04-24

www.antonakos.edu.gr antonakosantonis@gmail.com