Η αποδόμηση του ασφαλιστικού συστήματος.

Οι «καθαροί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους και οι καθαρές λύσεις βοηθούν στη διαφάνεια και τη συνειδητότητα των πολιτών. Ενώ είναι ήδη αποφασισμένη η περικοπή των συντάξεων στην αριστερή «προκρούστεια κλίνη», η λύση που προωθείται είναι για μια ακόμα φορά θολή, άδικη και το χειρότερο αντιασφαλιστική.

Αυτό συμβαίνει επειδή και η σημερινή κυβέρνηση, όπως και οι προηγούμενες άλλωστε, αρνείται να εγκαταλείψει τις παλιές ιδεοληψίες περί «αναδιανεμητικού ασφαλιστικού συστήματος» με αποτέλεσμα οι συντάξεις να μη συνδέονται άμεσα, αναλογικά και αποκλειστικά με τις εισφορές εκάστου ασφαλισμένου. Η αλήθεια είναι ότι το ασφαλιστικό σύστημα έπρεπε να είναι και πρέπει άμεσα να γίνει καθαρά ανταποδοτικό κεφαλαιοποιητικό, περιλαμβάνοντας ασφαλώς μεσοπρόθεσμες ρυθμίσεις για τη θεραπεία των προβλημάτων που δημιουργεί η κακή διαχείριση του παρελθόντος.

Οι όποιες κοινωνικού χαρακτήρα μεταβιβάσεις πρέπει αποκλειστικά να γίνονται με άντληση πόρων μέσω του φορολογικού συστήματος και διανομή μέσω της πρόνοιας. Σε διαφορετική περίπτωση θα εξακολουθήσει, μοιραία και ίσως δικαιολογημένα, να επιδιώκεται η αποφυγή καταβολής ασφαλιστικών εισφορών και παράλληλα να αντλούνται κοινωνικοί πόροι από άτομα που δεν τους έχουν ανάγκη και κατά συνέπεια δεν τους δικαιούνται.

Αφήνοντας στην άκρη τα όσα τραγελαφικά συμβαίνουν με τις εξοντωτικές (φορολογικής λογικής) εισφορές στο χώρο των ελευθέρων επαγγελματιών και όχι μόνο θα αναφερθώ μόνο σε μια παράμετρο που αφορά στη μισθωτή εργασία. Στις 4/1/2013 σε σχετικό άρθρο μου (Ασφάλιση και Πρόνοια.) έγραφα:

«Είναι χαρακτηριστικά τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στον παρατιθέμενο πίνακα, ο οποίος αποτελεί απόσπασμα από σχετικό δημοσίευμα του «Ε.Τ.» της 24^ης Δεκεμβρίου και αφορά τις συντάξεις του Ι.Κ.Α. για τα επόμενα δύο έτη.

Όπως φαίνεται καθαρά, στην 12^η κλάση ένας ασφαλισμένος με 25 χρόνια ασφάλισης (7500 ημέρες) έχει την ίδια ακριβώς σύνταξη με έναν ασφαλισμένο με μόλις 15 χρόνια ασφάλισης (4500 ημέρες). Με δεδομένο αυτό και το γεγονός ότι οι κρατήσεις του εργαζομένου στις αποδοχές των 1000€ είναι 165€ και του εργοδότη 274,60€ δηλαδή ο εργαζόμενος θα εισπράξει προ φόρων 835€ και ο εργοδότης θα πληρώσει 1274,60€ είναι ξεκάθαρο ότι δημιουργείται κοινό συμφέρον για εισφοροδιαφυγή. Γιατί ποιο κίνητρο έχει ο εργαζόμενος, που έχει ήδη εξασφαλίσει με 15 χρόνια ασφάλισης δικαίωμα και είναι 55 ετών, να συνεχίσει να είναι ασφαλισμένος, καταβάλλοντας εισφορές για τις οποίες δεν θα έχει κανένα όφελος; Και γιατί επιπλέον να μην επωφεληθεί, εκτός από τα ασφάλιστρα που γλυτώνει, και από το επίδομα ανεργίας, δημιουργώντας έτσι μια επί πλέον μαύρη τρύπα στον κοινωνικό προϋπολογισμό; Ή γιατί οι ασφαλισμένοι ανώτερων κλάσεων  να δηλώσουν τον πραγματικό τους μισθό, αφού η σύνταξη δεν αλλάζει, όπως φαίνεται στον πίνακα; Γιατί ο ασφαλισμένος της 15^ης κλάσης να έχει επιπλέον 49,5€ κρατήσεις (και ο εργοδότης 82,38€), αν πρόκειται να πάρει την ίδια σύνταξη;

Επιπλέον, γιατί να λαμβάνουν το μη ανταποδοτικό τμήμα της κατώτατης σύνταξης συνταξιούχοι που τα υπόλοιπα εισοδήματά τους ή η εν γένει οικονομική τους θέση δεν τους καθιστά δικαιούχους κοινωνικής ενίσχυσης; Γιατί να μην διαχωριστεί το καθαρά προνοιακό κομμάτι και να αποτελέσει ένα βοήθημα που θα χορηγείται υπό προϋποθέσεις, όπως το ΕΚΑΣ;». 

Ας επιχειρήσουμε να δούμε την εφαρμογή των διατάξεων που ισχύουν σήμερα. Θα διαπιστώσουμε ότι παρά το γεγονός ότι έχει αλλάξει, σε κάποιο βαθμό, η λειτουργία του συστήματος δεν έχει αλλάξει η φιλοσοφία του, αφού εξακολουθεί να είναι σε σημαντικό βαθμό ενσωματωμένη στο ασφαλιστικό σύστημα η προνοιακή λογική η οποία όπως απέδειξε, με κραυγαλέο μάλιστα τρόπο, το περιστατικό με την «13^η κατά Τσίπρα σύνταξη» και την είσπραξή της από τον «αναξιοπαθούντα» κ. Μπαλαούρα και ασφαλώς πολλές χιλιάδες άλλους επίσης «αναξιοπαθούντες» συμπολίτες μας δημιουργεί ακραίες αδικίες και στρεβλώσεις, λειτουργώντας εν τέλει αντιασφαλιστικά.

Τελικά είναι δεδομένο ότι η κατάσταση με το νόμο Κατρούγκαλου επιδεινώνεται. Θα χρησιμοποιήσω ένα παράδειγμα το οποίο παρουσιάζει ανάγλυφα τα προβλήματα του νέου συστήματος. Σε αυτό δύο εργαζόμενοι με δηλωμένες (το σύστημα δημιουργεί αντικίνητρα για την δήλωση του πραγματικού ύψους) απολαβές 1000€ έκαστος, ο Α με 36 χρόνια και ο Β με 20 χρόνια ασφάλισης θα έχουν διαφορά διαθέσιμου (μετά τις αφαιρέσεις εφορίας και κρατήσεων) συντάξιμου ποσού της τάξεως των 150 ευρώ. Ένας εργαζόμενος με μηνιαίο μισθό 1.000€ (ετήσιο 14.000€) έχει μετά τις κρατήσεις και την εφορία στη διάθεσή του 792€ (ετησίως 11.083€). Μάλιστα αυτό θα ισχύει μέχρι την ήδη αποφασισμένη δραματική νέα μείωση του αφορολογήτου η οποία θα συρρικνώσει περαιτέρω το διαθέσιμο εισόδημα. Αν επομένως ένας εργαζόμενος έχει τη δυνατότητα της «μαύρης εργασίας» (άνετα αυτό συμβαίνει στις μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις) μπαίνει στον πειρασμό δικαιολογημένα να κρατήσει τα 2.917€ για τον εαυτό του. Αντίστοιχο όφελος προκύπτει και για τον «εργοδότη» από την μη καταβολή ασφαλιστικών εισφορών αφού μάλιστα το διάτρητο ελεγκτικό σύστημα και τα κενά στη φορολογική νομοθεσία διευκολύνουν την εκτεταμένη «μαύρη οικονομία», δίχως να δημιουργούν συνήθως ιδιαίτερα προβλήματα στην απόκρυψη εσόδων. Με αυτό τον τρόπο ένας εργαζόμενος για 36 χρόνια από τα οποία έχει ασφαλισθεί, με ενδιάμεσες διακοπές, μόνο για τα 20 θα έχει όφελος 2.917€ επί 16 χρόνια δηλαδή 46.672€ (445.660€-398.998€=46.672€). Εκτός από αυτό όμως ο ανασφάλιστος εργαζόμενος έχει τη δυνατότητα να εισπράττει διάφορα κοινωνικά επιδόματα με κύριο ασφαλώς – αλλά όχι το μόνο – το επίδομα ανεργίας, του οποίου το κατώτατο ποσό είναι 360€ μηνιαίως. Με αυτό τον τρόπο, σε μια ασφαλώς ακραία αλλά πιθανή περίπτωση, είναι εφικτό στη διάρκεια 36 ετών εργασίας από τα οποία μόνο τα 20 είναι, με ενδιάμεσες διακοπές, ασφαλισμένα να εισπράξει 51.840€. αθροιστικά ο εργαζόμενος Β έχει τη δυνατότητα να διαμορφώσει ένα «κομπόδεμα» 51.840€+46.672€=98.512€!!! Η «απώλεια» που θα έχει στη σύνταξη είναι αμελητέα και στην χειρότερη περίπτωση της τάξης των 150€. Ακόμα και αν δεν υπολογίσουμε την ετεροχρονισμένη απολαβή, παραγνωρίζοντας τη λαϊκή θυμοσοφία όπως εκφράζεται με το: «ζήσε Μάη μου να φας τριφύλλι», αυτή είναι τόσο μικρή που κανένας όταν έχει μπροστά του ολόκληρο εργασιακό βίο δεν την υπολογίζει προτιμώντας όπως είναι φυσικό το: – προσαρμοσμένο στην συγκεκριμένη περίπτωση – «κάλιο 10 και στο χέρι παρά 5 και καρτέρει».

Τελικά η δραματική «συρρίκνωση» της αναλογικότητας των συντάξεων σε συνδυασμό με το ελάχιστο που εξασφαλίζει η «εθνική σύνταξη» των 384€ λειτουργεί αποτρεπτικά για την ασφάλιση, δημιουργώντας προϋποθέσεις εισφοροδιαφυγής κοινή συναινέσει εργαζόμενου-εργοδότη, επιτείνοντας έτσι τα αδιέξοδα του ασφαλιστικού συστήματος.

04-04-2017

Αντώνης Αντωνάκος

antonakosantonis@gmail.com http://www.antonakos.edu.gr